Concertinformatie

Hoorns oudste zangvereniging, Koninklijke  Zangvereniging Sappho, had tijdens de oorlog een Joodse penningmeester. Frisia Benima werd in de gaskamers van Sobibór vermoord.

De toenmalige dirigent, Gerard Boedijn, schreef na de bevrijding een speciale compositie voor koor en orkest. En wel op een gedicht van de Vlaamse dichter Hendric Isaac: ‘Mijn lant wil niet meer treuren’.

Aanleiding genoeg voor Comité 40-45 Hoorn om juist Sappho uit te nodigen in dit lustrumjaar een 5 mei concert te verzorgen. Liefst met een nieuwe vrijheidscompositie. Het comité was bereid financieel bij te dragen.

Het bestuur van Sappho heeft het idee van een speciaal vrijheidsconcert en een nieuwe compositie direct omarmd. De gerenommeerde Hoornse musicus Wouter Hakhoff kreeg de vraag de compositie te schrijven en is speciaal voor dit project aangetrokken als dirigent.

Liberté – het concert

Hakhoff koos, net als zijn voorganger tachtig jaar geleden, voor zijn compositie voor het op (klassieke) muziek zetten van een gedicht. Of liever gezegd: acht gedichten in diverse talen. De titel van een van die gedichten, Liberté,  van de Fransman Paul Eluard is tevens de titel van de compositie en het hele concert.

De compositie duurt circa drie kwartier en vult het hele programma voor de pauze.

Het koor van Sappho en soliste Marinet Koeman worden muzikaal ondersteund door het Pavadita String Quarttett, organist Mark Heerink, slagwerker Glenn Libaut en stadsdichter Levi Noë. Van hem is het gedicht ‘Ik ben stil’, een van de acht hoofdteksten van de compositie en waarop Levi tijdens het concert reflecteert.

Het programma na de pauze wordt vooral ingevuld door het Hoorns Harmonie Orkest (HHO). De drie voorlopers - ‘Kunst na Arbeid’, ‘Apollo’ en ‘Crescendo’ - waren ook tijdens de bevrijding in 1945 al actief. In dit deel van het programma vertelt Sapphovoorzitter Margot Bakels het verhaal van Frisia Benima met muzikale ondersteuning van koor en orkest. Op het programma staan verder werken die te maken hebben met vrijheid, zoals Soldaat van Oranje.

Liberté - de compositie

Als basis voor zijn compositie koos Wouter Hakhoff acht gedichten, uit allerlei landen, in allerlei talen en uit heel verschillende tijdperken. De eerste twee hebben betrekking op de Tweede Wereldoorlog.

Wij overlevenden is van de Poolse Nobelprijswinnares Wisława Szymborska (1923). Zij overleefde de oorlog in Krakau. Liberté van Paul Eluard (1895) behoort volgens Wouter Hakhoff ‘tot de meest aangrijpende gedichten uit de Franse literatuur van de twintigste eeuw’. Het werd geschreven in 1942 tijdens de Duitse bezetting van Frankrijk.

Andere werken dateren uit heel andere periodes en gaan over heel andere oorlogen. Zoals de gedichten Ode aan de vrijheid van de Chileense schrijver Pablo Neruda (1904) en Think of others van de Palestijnse dichter Mahmoud Darwish (1941). Dit werk is geschreven tegen de achtergrond van de Palestijnse strijd voor zelfbeschikking en onafhankelijkheid.

Het vier eeuwen oude gedicht No man is an Island van de Engelse poëet John Donne (1572) is een universele beschouwing over menselijke verbondenheid. Van Hoornse bodem is het eerdergenoemde gedicht Ik ben stil van Levi Noë (1992).

Het gedicht No one leaves home (Thuis) van de Somalisch-Britse Warren Shire (1988) vertelt het verhaal van een oorlogsvluchteling. ‘Niemand verlaat zijn huis, tenzij thuis de bek van een haai is’, zijn de eerste woorden van haar gedicht. Het gedicht Hoop van de Tsjechische dichter, toneelschrijver en latere president Václav Havel (1936) completeert set van de acht teksten die de basis voor de compositie vormen.

‘Als ik de rode draad kort moet samenvatten, definieert het begrip vrijheid het einde van een conflict, maar ook een situatie waarvoor je heel hard moet werken’, aldus Wouter Hakhoff.

Wouter Hakhoff heeft als muzikant een lange en succesvolle carrière achter de rug als dirigent, trompettist en componist. Hij heeft het geluk gehad dat hij op vele plekken in binnen- en buitenland heeft mogen optreden met een keur aan orkesten, bands en losse musici. Daarnaast heeft hij in de cultuursector veel georganiseerd, van festivals tot grote evenementen. Tot een jaar of tien geleden heeft hij dat full time gedaan. Daarna is hij directeur van de muziekschool in Hoorn geworden. Sindsdien probeert hij zijn leven als muzikant te combineren met een leven als leidinggevende in de culturele sector.

Via de platencollectie van zijn ouders maakt Wouter kennis met de klassieke muziek. Ook bij de Hoornse Brassband, waar hij zich op zijn tiende bij aansluit, wordt klassiek werk gespeeld.  Hij speelde hier cornet. Rond zijn veertiende doet Wouter met succes auditie bij het Noord-Hollands Jeugdorkest,  waar hij jarenlang trompet speelt. Daarnaast speelde hij al in veel bandjes de pop scene van Westfriesland. Dat hij tijdens de militaire dienst bij de harmonie door een gelukkig misverstand de eerste bugel gaat spelen, is voor zijn ontwikkeling als musicus doorslaggevend geweest. Door een medemuzikant in deze periode wordt Wouter gevraagd om mee te spelen in een nieuwe Amsterdamse bigband, waar hij als relatief beginnend trompettist zijn noten kraakt tussen de ervaren jazzmuzikanten.

Dat alles brengt Wouter ertoe auditie te doen bij het Sweelinck conservatorium in Amsterdam. Naast schoolmuziek studeert hij klassiek trompet en wordt na enkele jaren toegelaten voor de studie jazztrompet. Omdat hij inmiddels ook het dirigeerstokje hanteert, meldt hij zich aan voor de dirigentenopleiding aan het conservatorium.

Na zijn opleiding is Wouter actief gebleven in al deze disciplines. Als dirigent was hij actief in de klassieke muziek. Zo dirigeert hij lange tijd de eindexamenstudenten van de opleiding van componist Louis Andriessen. Maar ook dirigeerde hij, koren, symfonieorkesten en moderne jazzorkesten. In die hoedanigheid toerde hi door heel Europa. Als trompettist belandde hij via de jazz in de popmuziek waarin hij jarenlang met de grootste acts het podium deelt. Ook was hij jaren werkzaam als dirigent en arrangeur voor het leerorkest in Amsterdam, waar vele kinderen op de basisschol al onder zijn leiding in aanraking kwamen met muziek en hoe het is om in een orkest spelen. Sinds zijn nieuwe carrière als cultuurbestuurder is Wouter vooral projectmatig bezig met muziek. Zowel als componist, trompettist en als dirigent. Al heeft hij nog één vast orkest: Het Hoorns Harmonieorkest.

En nu dan het projectkoor van Sappho waar hij zeer geniet van de repetities.

Vanaf oktober 2023 studeert Sappho onder Wouters leiding, met pianist Per Jon en gitarist Ronald Spanjaardt, op de muziek voor het concert dat in april 2024 uitgevoerd zal worden in de Hoornse Oosterkerk. Informatie over dat concert is elders op deze website te vinden.

Kijk ook eens in het menu “Over Sappho” waarin al iets te lezen valt over het bevrijdingsconcert 2025 dat Sappho zal uitvoeren onder de enthousiaste en inspirerende leiding van componist en dirigent Wouter Hakhoff.